Organizowanie społeczności lokalnej kryje wiele niespodzianek, czasem przełomowym momentem bywa odkrywanie potencjału młodzieży, które uruchamia proces zmian. Młodzi ludzie dostrzegają nie tylko potrzeby własnej grupy, ale i społeczności w której żyją, dbają o zagospodarowanie przestrzeni publicznej, potrzebnych usług, czy też oferty czasu wolnego.

Na rozpoznaniu potencjału młodzieży nie poprzestali organizatorzy społeczności lokalnej pracujący w Miejskim Ośrodku Pomocy Społecznej w Łapach, postanowili go spożytkować na rzecz rozwoju społeczności lokalnej. Prowadzone podczas diagnozy, rozmowy z młodzieżą wskazywały, że nie mają oni zbyt wielu możliwości zagospodarowania czasu wolnego, a te praktykowane jak, np. stanie w klatkach schodowych, czy rzucanie kamieniami z nasypów kolejowych w przejeżdżające pociągi, nie były godne pochwały. Młodzież mówiła krótko – „to z nudów, przecież coś trzeba robić”.

Pomysłem na pokonanie nudy było zaangażowanie młodzieży w wolontariat. Organizatorzy postawili na edukację i aktywizację. Powstał Klub wolontariusza, młodzi ludzie przygotowywali się do wykonywania wolontariatu uczestnicząc w cyklu szkoleń. Nabywali wiedzę z zakresu wolontariatu,  metod pracy z dziećmi, osobami niepełnosprawnymi i starszymi, organizowania wydarzeń lokalnych, zbiórek. Proces edukacyjny był ukierunkowany na przygotowanie wolontariuszy do świadomej, bezpłatnej pracy na rzecz osób potrzebujących oferowanych przez nich usług.  Wspierał twórczość, kreatywność, wyzwalał potencjał i motywację. Skłaniał do refleksji, uwrażliwiał na potrzeby innych. W efekcie prowadzonych działań wolontariusze pracują z dziećmi, współorganizują lokalne wydarzenia integracyjne, przygotowują scenariusze imprez, prowadzą konkursy, zabawy dla najmłodszych uczestników i ich rodzin. Współorganizują kampanie promujące postawy aktywne, podczas przemarszów po ulicach miasta na transparentach promują hasła: Wolontariusze zmieniają świat, Przyłącz się do nas – zostań wolontariuszem, Warto pomagać.

 

W pomaganiu innym dostrzegli szansę na własną aktywność, a nawet uznali wolontariat za receptę na nudę, nie tylko dla siebie ale i starszego pokolenia. – „Mój dziadek też siedzi w domu i się nudzi, a przecież tyle rzeczy mógłby jeszcze robić – zainteresuję go wolontariatem”. Słowa przerodziły się w czyn, wolontariusze wspólnie z partnerskimi instytucjami i organizacjami utworzyli Klub Seniora, działanie to było odpowiedzią na potrzeby środowiska osób starszych, nieaktywnych zawodowo, często samotnych i koncentrujących aktywność w obrębie własnego mieszkania. Jednym z priorytetów było zapoznanie seniorów z ideą wolontariatu, ukazanie możliwości zarówno bycia wolontariuszem jak i korzystania z oferowanych przez wolontariuszy usług. Zachęcali osoby starsze do dzielenia się swoimi pasjami, do łączenia osobistego rozwoju z działaniem dla innych. Udowodnili, że osoby starsze są aktywnymi członkami społeczności lokalnych, którzy wykorzystują swój wolny czas, zainteresowania, wiedzę i bogate doświadczenie życiowe i zawodowe w działaniach na rzecz otoczenia. Potrafią inicjować ciekawe przedsięwzięcia w swoim miejscu zamieszkania i pomagają w rozwiązywaniu lokalnych problemów. Przekonują, że nie trzeba bać się starości, ale należy korzystać z jej praw i możliwości. W efekcie łapscy seniorzy brali udział w różnych formach aktywności, prowadzonych przez wolontariuszy zajęciach z obsługi komputera, obsługi telefonów komórkowych, aparatów fotograficznych. Wspólne zajęcia sprzyjały edukacji międzypokoleniowej, nawiązywaniu nici porozumienia, budowaniu relacji, wymienianiu się wiedzą i doświadczeniem oraz obdarowaniu pozytywną energią. Podczas warsztatów poznawali sposoby komunikacji, zwłaszcza z młodszymi członkami rodzin, ćwiczyli sposoby radzenia sobie z samotnością, również poprzez nawiązywanie relacji z wnukami. Młodzież poprzez wykonanie fotografii seniorom uchwyciła starość w pięknym świetle i pokazała ją na wystawie zdjęć oraz w specjalnie wydanym kalendarzu.

 

Wspólne działanie w społeczności lokalnej stwarzało okazję do świętowania. Na przykład,  wolontariusze zostali uhonorowani na Gali Wolontariatu, była to okazja do podziękowania im za zaangażowanie, chęć pomocy innym, a także promowanie wolontariatu. Uczestniczyli również w imprezie integracyjnej z okazji Światowego Dnia Seniora, która przykuwała uwagę do zagadnienia starzenia się, była okazją do intensywniejszego propagowania postulatów mających na celu poprawę sytuacji osób starszych: walki z dyskryminacją, zapobiegania niepełnosprawności, zapewnienia odpowiedniej opieki zdrowotnej i równego udziału w rozwoju kulturalnym i ekonomicznym społeczeństwa. Wydarzenie było okazją do integracji ze społecznością lokalną, zabrania głosu w wprawie problemów starszego pokolenia.

 

Wspólna aktywność młodzieży i seniorów oddziałuje na inne grupy społeczne, bywa początkiem zmian zachodzących w społeczności, okazją do aktywności i budowania relacji oraz więzi. Również wypowiedzi obu zainteresowanych stron wskazują na potrzebę inicjowania i kontynuowania współpracy międzypokoleniowej. ”Pomagać i patrzeć jak inny człowiek jest szczęśliwy – to coś wspaniałego” – jak mówi wolontariuszka Edyta. „Praca wolontarystyczna daje mi wiele radości, czuję się potrzebny, nabywam doświadczenia, umiejętności i odwagi” – tak korzyści z wykonywania wolontariatu opisuje Hubert,  natomiast Patryk, uważa, że ”wolontariat jest wspaniałą formą pomocy, nie zawsze trzeba otrzymywać zapłatę za swoja pracę, nie wierzyłem w to ale ludzie, których poznałem  dają dużo z siebie, poświęcają swój czas i są z tego powodu naprawdę szczęśliwi – są dla mnie wzorem!”. Również starsze pokolenie dostrzega walory współpracy z wolontariuszami, ”Młodzież jest moimi oczami – jestem niewidomy – czytają mi, pomagają w wyjściu z domu” – mówi Pan Jan, ”Odkąd korzystam z pomocy wolontariuszy stałam się bardziej pogodną osobą, traktuję ich jak swoje wnuki i mam do nich wielkie zaufanie” – relacjonuje Pani Helena, o zmianie postrzegania wolontariatu opowiada Pan Edward – „Jestem  osobą samotną, nie mam rodziny, bardzo nieufnie podchodziłem do oferowanej mi pomocy przez wolontariuszy, zostałem miło zaskoczony – nigdy nie zawodzą, są odpowiedzialni i słowni. Traktuję ich jak swoją rodzinę. To cudowne uczucie”.

Młodzież świadcząc wolontariat na rzecz seniorów, włączyła starsze pokolenie w tą formę aktywności. Seniorzy z Klubu Seniora „Po drugiej stronie tęczy” za swoją misję wolontarystyczną przyjęli odwiedzanie i  rozweselenie osób przebywających w szpitalach i domach pomocy społecznej. Odgrywają  dla pacjentów i pensjonariuszy przedstawienia: „Kopciuszek” i „Czerwony Kapturek szuka księcia”. Wizyty wzbudzają emocje, wywołują zarówno wzruszenie jak i uśmiechy na twarzach, zachęcają do wspólnego spędzania czasu. Współpraca międzypokoleniowa dowodzi, że wolontariat jest formą aktywności dla osób w każdym wieku.

Przykład opisany wyżej wskazuje młodzież jako grupę, która jest siłą napędową procesu organizowania społeczności lokalnej, ale absolutnie nie jest to regułą. Każda grupa funkcjonująca w określonej społeczności przy wsparciu organizatora i wykorzystaniu tkwiącego w niej potencjału może pełnić rolę katalizatora zmian. W Łapach wraz ze zwiększającym się zaangażowaniem młodzieży wzrastało zainteresowanie wspólną aktywnością ze strony dorosłych, było to widoczne podczas przygotowania pikników, kampanii, wspólnie realizowanych przedsięwzięć.

Wypowiedzi oznaczone kursywą zaczerpnięto z materiałów udostępnionych przez organizatorów społeczności lokalnej pracujących w MOPS w Łapach.