Głogoczów – pomysł na wieś tematyczną okiem Ewy Chromniak – czyli, gdzie mogą Państwo zatrzymać się podróżując zakopianką?
Głogoczów, miejscowość w powiecie myślenickim, od początku swych dziejów słynie z karczm i restauracji. Jednak mieszkańcy pracując nad tematem przewodnim swojej wsi, wybrali dzwon. I nic dziwnego, bo – jak powiada staropolskie powiedzenie – „kościół, gdzie w szklane dzwony dzwonią” to karczma!
Mieszkańcy Głogoczowa tworzą wieś tematyczną, planują rozwój swojej miejscowości wokół wybranego tematu przewodniego. Tym tematem jest dzwon. Dlaczego? Powodów jest kilka. Legenda o początkach miejscowości mówi, iż w miejscu, gdzie utonął w błocie przewożony dzwon, powstał Głogoczów. Nazwa miejscowości nawiązuje do niemieckiego „glocke”, czyli „dzwon”, a przecież Głogoczów był lokowany jeszcze na prawie niemieckim. Z dzwonem kojarzy się również współczesny kształt miejscowości, zakreślają go dwie ważne drogi: zakopianka i trasa bielska.
– Poza tym – mówi Agnieszka Węgrzyn, prezeska Stowarzyszenia Gospodyń w Głogoczowie, radna reprezentująca wieś w Radzie Miasta i Gminy Myślenice i inicjatorka wsi tematycznej – mamy w kościele małą kolekcję dzwonów. A zbiórka na dzwony z okazji 700-lecia parafii i 200-lecia kościoła w Głogoczowie zjednoczyła mieszkańców i pokazała, jak duże mamy możliwości, gdy działamy razem.
Dorota Kobylec – animatorka Fundacji BIS pracująca z mieszkańcami Głogoczowa, wspomina z uśmiechem inną sytuację: po jednym ze spotkań animacyjnych mieszkańcy otworzyli starą skrzynię znalezioną na strychu domu kultury i znaleźli w niej dokumenty z 1845, na których znajduje się pieczątka z symbolem Głogoczowa – dzwonem.
Dzwony, dzwonki, dzwoneczki
Mieszkańcy Głogoczowa licznie włączyli się w akcję tworzenia miejscowości tematycznej w swojej wsi. W wybór specjalizacji zaangażowała się czterdziestoosobowa grupa. Mieszkańcy, przy wsparciu animatorów, badali lokalne zasoby i wskazali te najważniejsze i odróżniające ich od innych. I tak głogoczowianie zdecydowali się na „dzwon”. Teraz „dzwon” i „dzwonienie” inspiruje nowe pomysły mieszkańców. Głogoczów ma już swój „dzwonny” logotyp i stronę poświęconą miejscowości tematycznej. Powstaje oferta rekreacyjna, jest już quest, czyli gra terenowa pod hasłem: „w poszukiwaniu głogoczowskiego skarbu”, a obecnie, przy lokalnym domu kultury powstaje „Galeria Dzwonnica”. W planach zaś jest opracowanie oferty warsztatów inspirowanych tematyką dzwonów. W przyszłości, gdy turysta zajrzy do Głogoczowa, będzie mógł własnoręcznie wykonać sobie pamiątkę – zdobiony dzwoneczek! A już teraz, gdy tu zajrzy, może zagrać w quest i poznać historię Głogoczowa, dzięki tablicom informującym o zabytkach i ciekawostkach miejscowości.
W maju 2013r. został zorganizowany pierwszy piknik tematyczny obfitujący w atrakcje dla małych i dużych. Była „Akademia dzwonów”– prezentacja dzwonów i dzwoneczków, a wśród nich perełka: dzwonek z XVI wieku, użyczony przez księdza proboszcza. Był też pokaz mody zatytułowany „W podróży”, bo Głogoczów ma być przystankiem w podróży dla turystów jadących do i z Zakopanego. Natomiast na białych prześcieradłach zawisła prezentacja zabawnych limeryków inspirowanych tematyką miejscowości, stworzonych przez mieszkańców. Oto jeden z nich:
„Chłop zamożny z Głogoczowa
nie chciał jeździć do Krakowa
Więc mawiał do żony
Mamy własne dzwony
Taka ich była rozmowa”
Z dzwonem pod strzechy
Agnieszka Węgrzyn marzy, aby każdy z mieszkańców miał swój własny dzwon na domu, czyli tabliczkę z numerem w kształcie symbolu miejscowości.
– Na razie musimy jeszcze informować niektórych mieszkańców skąd ten „nasz” dzwon. Nasza wieś jest duża, liczy ponad 3000 mieszkańców, jest rozstrzelona, przecięta na pół zakopianką, dotrzeć do wszystkich z informacją nie jest łatwo!
Temu zadaniu służył piknik rodzinny „Głogoczów – wieś jak dzwon. Dlaczego właśnie on?” Ci mieszkańcy, którzy nie uczestniczyli w procesie wyboru specjalizacji wsi, poznali „dzwonną” historię miejscowości. Zresztą, to nie pierwsza tego typu inicjatywa Stowarzyszenia. W ubiegłym roku, przy okazji świętowania 11 listopada, pomysł na temat przewodni wsi został skonsultowany z szerszym gronem mieszkańców w formie ankiety. Jednak, jak życie pokazuje, nie da się dotrzeć od razu do wszystkich. Dlatego w planach Stowarzyszenia jest współpraca z lokalną szkołą, która włączy się w promocję specjalizacji wsi. Zadaniem młodzieży będzie przygotowanie gazetki w ciekawy sposób wyjaśniającej genezę pomysłu, która dotrze pod każde głogoczowskie drzwi.
Dzwon niesie zmianę
Co zmienia się w Głogoczowie, w związku z pomysłem stworzenia miejscowości tematycznej? W opinii Agnieszki Węgrzyn, inicjatorki miejscowości tematycznej, są dwie zasadnicze korzyści. Po pierwsze wzmacnia się poczucie tożsamości mieszkańców. Społeczność wsi jest zróżnicowana, jest spora grupa mieszkańców aktywnych, ale znacznie większa – biernych i zajętych swoimi sprawami. Poza tym, jak w całej Polsce, wokół dużych miast są mieszkańcy rdzenni i napływowi. Ci drudzy często traktują swoje miejsce zamieszkania jak sypialnię: pracując w Krakowie, do Głogoczowa przyjeżdżają późnymi wieczorami. Ci „nowi” w dużej mierze nie czują się związani z miejscowością, nie angażują się, nie interesują się lokalnymi sprawami – chyba, że chodzi o kanalizację czy drogę. A Ci „starzy”? Też bywa różnie. Część z nich jest dumna z Głogoczowa, kultywuje tradycję, działa w organizacjach społecznych, a druga część wstydzi się wiejskiego pochodzenia. Natomiast odkrywanie korzeni, lokalnego dziedzictwa pozwala nabrać szacunku do miejsca pochodzenia. Wyróżnienie się od innych okolicznych miejscowość, dbałość o spójny wizerunek wsi – to wszystko wpływa na wzrost zainteresowania sprawami lokalnymi oraz wzmaga przywiązanie i poczucie lokalnej tożsamości.
– Mają na to wpływ też takie proste sprawy, jak wspólny symbol wsi czy jednakowe, wyróżniające nas stroje. Obserwuję to wśród pań w Stowarzyszeniu Gospodyń. Odkąd mamy stroje, zapał do pracy, reprezentowania naszej wsi jakby wzrósł. Ładnie się prezentujemy, wyróżniamy się. To cieszy i zbliża – ocenia prezeska Stowarzyszenia.
Druga korzyść, wychodząca poza namacalne efekty prowadzonych działań, to zacieśnienie współpracy partnerskiej lokalnych organizacji i instytucji.
– W Głogoczowie jest wiele organizacji społecznych, a lokalne instytucje są mocno zaangażowane w życie wsi. Większość podmiotów współpracuje ze sobą, wspierając wzajemnie swoje działania, udostępniając zasoby i ludzi. Jednak przystępując do wyboru specjalizacji wsi chcieliśmy, aby to było od początku do końca wspólne. Wspólny pomysł, wspólna decyzja i wspólna praca na rzecz rozwoju Głogoczowa – wspomina genezę partnerstwa Agnieszka Węgrzyn.
W grupie siła
Sygnatariuszami deklaracji jest 12 podmiotów, są wśród nich instytucje samorządowe, organizacje pozarządowe oraz lokalni przedsiębiorcy. Wszystkich można znaleźć na wirtualnej mapie partnerstwa na stronie internetowej miejscowości, bo partnerzy nie tylko dają swój wkład, ale mają też korzyści ze współpracy w formie promocji.
– Najważniejsze moim zdaniem ustalenie, zapisane w deklaracji, dotyczy tego, że chcemy wspólnie pracować na rzecz Głogoczowa, na rzecz dobra wspólnego i rozwoju miejscowości tematycznej, wychodząc poza perspektywę własnych organizacji – podsumowuje prezeska Stowarzyszenia. – Testem na współpracę była organizacja pikniku. Wymyśliliśmy go wspólnie, następnie partnerzy włączyli się w realizację zaplanowanych działań. Dzień przed świętem na boisku pracowało ponad 50 osób z różnych organizacji. To była dla mnie wzruszającą chwila.
W najbliższych miesiącach Głogoczowianie będą „ćwiczyć” współpracę, aktualizując Plan Odnowy Miejscowości. Dużo materiału już zebrali przy okazji różnych spotkań i warsztatów. Teraz muszą wspólnie sformułować wnioski, podjąć decyzję, czego potrzebują najbardziej, jak dalej wieś powinna się rozwijać. Ważne jest wzmocnienie „głosu” mieszkańców, danie im poczucia wpływu na otaczającą ich rzeczywistość i zakres działań podejmowanych przez lokalny samorząd.
Kolejny obszar rozwoju miejscowości to „ekonomizacja” tematu przewodniego. Bo miejscowość tematyczna to nie tylko działania integrujące społeczność, ale również szansa na stworzenie dodatkowych źródeł dochodu dla jej mieszkańców. Na razie ta perspektywa przegrywa z innymi sprawami. Może to się zmieni, gdy mieszkańcy lepiej rozpoznają potencjalne możliwości? Może powstanie spółdzielnia socjalna i wykorzysta potencjał tkwiący w położeniu Głogoczowa? Czy Głogoczów stanie się przystankiem dla turystów zmęczonych podróżą zakopianką? O tym zdecydują sami mieszkańcy.
KONTAKT:
Stowarzyszenie Gospodyń Wiejskich w Głogoczowie
Agnieszka Węgrzyn – Prezeska
32 – 444 Głogoczów 406
kontakt@gospodynieglogoczow.pl
http://gospodynieglogoczow.pl//
Obejrzyj galerię
http://gospodynieglogoczow.pl/26-05-zdjecia-michal-turczyk/
http://gospodynieglogoczow.pl/26-05-zdjecia-justyna-tylek/
Komentarz animatora:
W Głogoczowie spotyka się potencjał „starych” i „nowych” mieszkańców wsi. Aktywnie działają organizacje i instytucje, które zwyczajowo łączyły mieszkańców na obszarach wiejskich, w których tradycje zaangażowania w sprawy społeczne przekazywane są z pokolenia na pokolenie. „Nowi” mieszkańcy włączają się w istniejące struktury lub tworzą nowe, wnoszą swój potencjał, energię i pomysły. Aktywność „promieniuje”, zaraża. W Partnerstwo na rzecz rozwoju Głogoczowa włączyli się również lokalni przedsiębiorcy. Chcą pomagać. Dla przykładu: w ramach organizowanych w najbliższym czasie urodzin Pizzerii „Antalya”, przeprowadzona zostanie zbiórka publiczna na rzecz głogoczowskiego przedszkola. Tutejsi biznesmeni przyjmują lokalne wzorce zaangażowania w sprawy wsi – widzą w tym nie tylko potencjalną korzyść, ale i obowiązek.
Głogoczowskie organizacje angażują mieszkańców w różne aktywności. Jest orkiestra strażacka, są sportowcy zrzeszeni w dwóch Klubach Sportowych. Stowarzyszenie Głogoczowskich Gospodyń kultywuje tradycje kulinarne, rękodzielnicze, oferuje warsztaty i wycieczki, podobnie jak Stowarzyszenie Wspierania Inicjatyw Głogoczowa. Aktywnie działają instytucje samorządowe: Rada Sołecka, Szkoła, Przedszkole, Dom Kultury; społeczne: Rada Parafialna, Rady Rodziców; oraz kilka Komitetów Społecznych, które aktywizują się przy organizowaniu różnych zbiórek publicznych na rzecz Głogoczowa. Aktywność jest swego rodzaju normą w Głogoczowie, choć dotyczy tylko części mieszkańców. Jednak, biorąc pod uwagę liczbę zaangażowanych ludzi i instytucji oraz skalę działań, bez wątpienia głogoczowianie mają się czym chwalić. Oczywiście łatwiej to dostrzec okiem zewnętrznego obserwatora, niż patrząc ze środka. W „zarażaniu” kolejnych osób aktywnością pomagają działania zwiększające poczucie lokalnej tożsamości. Praca nad specjalizacją wsi, wspólne odkrywanie historii, dziedzictwa i lokalnych zasobów, realizuje tę misję. Podobnie zresztą, jak wszelkie działania wzmacniające przepływ informacji w społeczności. A takich nie brakuje. Stowarzyszenie Wspierania Inicjatyw Głogoczowa wydaje lokalny kwartalnik „odNOWA” oraz prowadzi portal informacyjny glogoczow.pl, życie miejscowości tematycznej dokumentuje Stowarzyszenie Gospodyń Wiejskich na stronie www.wiesjakdzwon.pl, a radna Agnieszka Węgrzyn prowadzi bloga dla mieszkańców (www.agnieszkawegrzyn.pl).
Trójsektorowe partnerstwo na rzecz rozwoju wsi to kolejny krok w przyszłość Głogoczowa. Nie jest łatwo wyjść poza indywidualną perspektywę swoich potrzeb i pomysłów, poza prymat swojej organizacji. Zdefiniować i zgodzić się na „dobro wspólne”, a następnie ręka w rękę je realizować. Jest to duże wyzwanie, bo przecież w Głogoczowie, tak jak w każdej innej wsi, nie obywa się bez nieporozumień i swar, jak to między ludźmi bywa. Głogoczów uczy się dialogu w praktyce, choć na początku drogi, jest już na wyższym poziomie rozwoju. Od dojrzałości liderów lokalnych zależeć będzie teraz, jak tę szansę wykorzysta.
Tekst został opracowany we wrześniu 2013r.
Opisana historia została przygotowana w ramach projektu „Tworzenie i rozwijanie Standardów usług pomocy i integracji społecznej” współfinansowanego przez Unię Europejską w ramach środków Europejskiego Funduszu Społecznego.
Więcej inspirujących praktyk znajdą Państwa w publikacjach:
„Aktywne Społeczności. Zmiana Społeczna. Katalog Praktyk, tom III” oraz „Aktywne Społeczności. Zmiana Społeczna. Katalog Praktyk, tom IV” wydanych przez Centrum Wspierania Aktywności Lokalnej CAL.
Do pobrania:
Aktywne Społeczności. Zmiana Społeczna. Katalog Praktyk, tom III,
Aktywne Społeczności. Zamiana Społeczna. Katalog Praktyk, tom IV