Zawód pracownika socjalnego to wyzwanie dla osób podejmujących zatrudnienie w instytucjach pomocy i integracji społecznej. Nieodzownie wiąże się z prowadzeniem pracy socjalnej z osobami, rodzinami i społecznościami borykającymi się z różnorodnymi problemami. Aby sprostać oczekiwaniom odbiorców usług i zaoferować profesjonalne wsparcie, osoby wykonujące tą profesję dbają o własny rozwój zawodowy.

 

W każdej instytucji, organizacji, czy też podmiocie gospodarczym na szczególną uwagę zasługują zatrudnieni pracownicy. Stanowią oni ważny kapitał danego podmiotu, który aby sprostać stawianym wymaganiom, ma na uwadze troskę o własny rozwój zawodowy. Podejście to jest szczególnie pożądane w czasie projektowanych zmian w ustawie o pomocy społecznej. Profesjonalnie świadczenie pracy wiąże się z jednoczesnym pogłębianiem wiedzy i rozwijaniem umiejętności lub też nabywaniem nowych kwalifikacji. Można nawet powiedzieć, że rozwój kadr stanowi zasadniczą strategię przeżycia i rozwoju organizacji. Rozwój pracowników powinien więc być, podstawową wartością zarówno dla organizacji, jak i dla niego samego.[1] Rozwój zawodowy pracowników jest więc złożonym procesem, na którego przebieg wpływają czynniki występujące zarówno po stronie instytucji zatrudniającej pracownika, jak i własna motywacja do samokształcenia. Jednym z czynników procesu rozwoju jest gotowość do uczestniczenia w szkoleniach przygotowujących do pracy na określonym stanowisku, lub też rozwijających już posiadane kwalifikacje. O rozwoju zawodowym pracownika decyduje potencjał pracy, na który składają się możliwości, zdolności i sprawności, tkwiące nie tylko w ludziach, ale i w zatrudniających go instytucjach oraz wykorzystywanych rzeczach. W procesie rozwoju zawodowego pracowników kluczowe miejsce zajmuje pogłębianie wiedzy teoretycznej, doskonalenie umiejętności praktycznych, wykorzystywanie posiadanych zdolności, z uwzględnieniem możliwości i predyspozycji zdrowotnych. Ważnym elementem jest także motywacja pracownika oraz czas pracy przeznaczony zarówno na szkolenie jak i zaoszczędzony dzięki zwiększeniu przez kadrę wiedzy i umiejętności. W procesie rozwoju zawodowego mogą być wykorzystywane różnorodne formy i metody doskonalenia pracowników, co ważne powinny być one dostosowane do potrzeb konkretnej grupy odbiorców oraz uwzględniać przyjęte w instytucji rozwiązania organizacyjne. Najczęściej stosowaną formą doskonalenia jest szkolenie, które  obejmuje realizowane w organizacji procesy uczenia, ukierunkowane na uzupełnianie posiadanych kwalifikacji o nowe elementy wiedzy, umiejętności, cech osobowych i zachowań[2]. Właśnie tą formę doskonalenia wykorzystano w projekcie, pt. „Tworzenie i rozwijanie standardów usług pomocy i integracji społecznej”, przygotowując pracowników socjalnych do pełnienia funkcji organizatora społeczności lokalnej. Udział w dwuletnim cyklu warsztatów szkoleniowych z zakresu organizowania społeczności lokalnej, dla wielu osób stanowił ważny element rozwoju zawodowego, umożliwił pozyskanie wiedzy i praktyczne wdrażanie metody organizowania społeczności lokalnej w wybranych społecznościach. Aktywne uczestnictwo pracowników socjalnych w procesie organizowania społeczności lokalnej wpłynęło na zwiększenie ich  wiedzy i umiejętności m.in. w zakresie:

• diagnozy społeczności lokalnej o charakterze terytorialnym i kategorialnym, opracowania raportu mapy zasobów i potrzeb, wykorzystania wyników diagnozy do planowania pracy w społeczności,
•  budowania sieci współpracy, analizy partnerów, organizowania i ewaluacji spotkania partnerskiego, budowania lokalnych struktur instytucji, organizacji i podmiotów, koalicji problemowych, partnerstwa strategicznego, identyfikacji  barier i możliwości jakie wiążą się z pracą w partnerstwie,
• bieżącego raportowania z pracy prowadzonej w społecznościach i prowadzenia dokumentacji.

• pracy poprzez grupy: obywatelskie, samopomocowe i edukacyjne, organizowania i ewaluacji spotkań,
• tworzenia wolontariatu w ośrodku pomocy społecznej,
• pracy metodą projektu,
• badania dowodów zmiany w organizowanej społeczności z wykorzystaniem analizy empowermentu, wzmocnienie umiejętności wnioskowania,
• ról pełnionych przez organizatora społeczności lokalnej: animatora, organizatora sieci społecznych i lokalnego polityka społecznego w środowisku zmiany,
• prezentacji procesu organizowania społeczności lokalnej, tworzenia wizerunku i promocji działań OSL, wypracowywania działań promujących i upowszechniających metodę OSL,
• wypracowanie współpracy pomiędzy organizatorami społeczności lokalnej, a pracownikami socjalnymi pracującymi w rejonach,

W ocenie uczestników projektu, bezpośrednio wdrażających metodę OSL, efektywna praca z wykorzystaniem tej metody nie miała by miejsca bez wcześniejszego przygotowania się do roli organizatora społeczności lokalnej. Jako konieczne, przed rozpoczęciem pracy metodą OSL wskazywali pozyskanie wiedzy z zakresu pracy środowiskowej oraz rozwój umiejętności jej zastosowania w praktyce w organizowanych społecznościach lokalnych. Praca metodą OSL sprzyjała realizowaniu trzech ról organizatora społeczności lokalnej: animatora, organizatora sieci społecznych i lokalnego polityka społecznego. Możliwość realizowania funkcji organizatora uczestnicy oceniali – „pozytywnie, rozwojowo, jako proces uczenia się”.  Wskazywali na korzyści płynące z pełnienia wymienionych ról, np. rozwijanie i wykorzystanie umiejętności nawiązywania kontaktu z ludźmi, budowania różnego rodzaju grup i pracy poprzez grupy, doskonalenie umiejętności komunikacyjnych, uważnego słuchania, towarzyszenia i wspierania w działaniach. Długoterminowa i systematyczna obserwacja umożliwiała analizę postępów prowadzonej pracy w społeczności, sprzyjała refleksji pod kątem zachodzących zmian w społeczności. Uczestnicy poprzez budowanie sieci współpracy, rozwijali umiejętności sieciowania, bezpośrednie kontakty sprzyjały nawiązywaniu znajomości, budowaniu relacji, co przekładało się na budowanie koalicji problemowych, partnerstw. Prowadzona współpraca sprzyjała zdobywaniu doświadczenia w zakresie prowadzenia i organizowania spotkań, planowania działań i wspólnej ich realizacji i ewaluacji.

Uczestnicy projektu wskazywali, że wiedza zdobyta w trakcie szkolenia i umiejętności rozwijane podczas wdrażania metody OSL, „wpłynęły nie tylko na zawodowy ale i osobisty ich rozwój”, co powodowało, że metoda była i nadal będzie wykorzystywana. Obok kompetencji zawodowych praca metoda OSL wpływała na rozwój tak ważnych w profesji pracownika socjalnego kompetencji społecznych, m.in.: umiejętności budowania i utrzymywania relacji międzyludzkich, w szczególności zdolności komunikacyjnych, pracy zespołowej, elastyczności, stymulowania rozwoju innych.

 

Trwa rekrutacja na szkolenia OSL

Okazję do zapoznania się z metodą organizowania społeczności lokalnej nadal stwarza projekt „Tworzenie i rozwijanie standardów usług pomocy i integracji społecznej”. Trwa faza upowszechniania, w ramach której na terenie całej Polski organizowane są dwudniowe szkolenia pt. „Organizowanie społeczności lokalnej – aktywna pomoc społeczna”. Szkolenia mają charakter informacyjno – promocyjny, przybliżają uczestnikom metodę organizowania społeczności lokalnej/środowiskowej pracy socjalnej.

 

Więcej informacji na temat szkoleń: www.osl.org.pl/szkolenia/

Monika Makowiecka